Ο Ιπποκράτης τόνιζε πάντα ότι ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένας και ότι πρέπει να ερευνούμε την λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού απ’ όλες τις πλευρές.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο συνδυασμός διαφόρων παθολογικών παραμέτρων έστω και οριακά αυξημένων δημιουργεί εκρηκτικά υψηλές πιθανότητες για καταστροφικές συνέπειες στην υγεία μας όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη και καρκίνους.
Το μεταβολικό σύνδρομο αποτελείται από πολλούς παράγοντες, στην πραγματικότητα πέντε και μπορούμε να πούμε ότι κάποιος έχει μεταβολικό σύνδρομο όταν έχει τρία από τα πιο κάτω χαρακτηριστικά.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ (METABOLIC RISK FACTORS)
- Αυξημένη περίμετρος μέσης
Περίμετρος ζώνης πάνω από 102 cm στους άντρες και πάνω από 88 cm στις γυναίκες.
- Ανεύρεση ψηλών τριγλυκεριδίων
Τριγλυκερίδια πάνω από 150 mg/dl η άτομα τα οποία βρίσκονται σε θεραπεία για αυξημένα τριγλυκερίδια.
- Χαμηλή HDL χοληστερόλη
Η HDL χοληστερόλη (καλή χοληστερόλη) βοηθάει να καθαρίζονται οι αρτηρίες από την τοποθέτηση της χοληστερόλης. Μέτρηση HDL η οποία είναι κάτω από 50 mg/dl στις γυναίκες και κάτω από 40 mg/dl στους άνδρες ή βρίσκονται σε θεραπεία για χαμηλή HDL αποτελεί μεταβολικό παράγοντα κινδύνου για μεταβολικό σύνδρομο.
- Ψηλή πίεση
Πίεση η οποία ξεπερνά τα 130/85 mmHg αποτελεί παράγοντα κινδύνου για μεταβολικό σύνδρομο. Εάν μόνο η συστολική ή μόνο η διαστολική πίεση είναι ψηλή, δηλαδή έχετε πίεση πάνω από 130 αλλά κάτω από 85 ή κάτω από 130 αλλά πάνω από 85, αυτό εξακολουθεί να αποτελεί παράγοντα μεταβολικού συνδρόμου.
- Ψηλό σάκχαρο στο αίμα ή προδιάθεση για διαβήτη
Το φυσιολογικό σάκχαρο νηστείας πρέπει να είναι κάτω από 100 mg/dl. H μέτρηση σακχάρου νηστείας και η ανεύρεση του μεταξύ 100-125 mg/dl ονομάζεται προδιαβήτης. Επίσης σήμερα μπορούμε να γνωρίζουμε ότι κάποιος έχει προδιάθεση για διαβήτη μετρώντας την γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη με τη μέθοδο NGSP, από τη στιγμή που έχει τιμές μεταξύ 5,7 με 6,4 τότε θεωρείται προδιαβήτης. Είναι μια σύγχρονη ανάλυση η οποία μπορεί να γίνει στο ιατρείο και μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες για την λειτουργία του παγκρέατος και πως αυτό χειρίζεται το μεταβολισμό των υδατανθράκων.
Άρα λοιπόν για να θεωρηθεί ότι κάποιος έχει μεταβολικό σύνδρομο θα πρέπει να πλήρη τρία από τα πέντε πιο πάνω κριτήρια. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι άτομα τα οποία έχουν περισσότερα από ένα από αυτά τα κριτήρια παρόλο που δεν σημαίνει ότι έχουν μεταβολικό σύνδρομο, θεωρούνται υψηλού κινδύνου. Αυτό που συστήνει σήμερα η Αμερικανική και Ευρωπαϊκή καρδιολογική ένωση για αυτά τα άτομα είναι, να επισκέπτονται τον καρδιολόγο τους με τον οποίο να γίνεται μια σωστή και ενδελεχής αξιολόγηση της επικινδυνότητας τους και ένα σωστό πρόγραμμα πρόληψης και αντιμετώπισης του υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου.
Το πιο σημαντικό στο μεταβολικό σύνδρομο είναι και πάλι η πρόληψη. Τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει το μεταβολικό σύνδρομο στον ανθρώπινο οργανισμό είναι αρκετά και σοβαρά. Μπορεί να συνδέεται με καρδιοαγγειακές επιπλοκές, κυρίως στεφανιαία νόσο, αλλά επίσης με κολπική μαρμαρυγή, καρδιακή ανεπάρκεια, στένωση αορτής, ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και πιθανότατα με φλεβοθρομβωτικα επεισόδια.
Επίσης το μεταβολικό σύνδρομο συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα νευροπάθειας σε άτομα με διαβήτη μέσω διαβιβαστών φλεγμονής. Η σχέση του μεταβολικού συνδρόμου με την παθολογική οντότητα του μη αλκοολικού λιπώδους ήπατος είναι καλά εμπεριστατωμένη. Είναι μια νόσος η οποία κυμαίνεται από καλοήθης μέχρι και κακοήθης, και μπορεί να χρειαστεί μέχρι και μεταμόσχευση ήπατος. Υπάρχει σύνδεση του μεταβολικού συνδρόμου με την αποφρακτική υπνική άπνοια που πρέπει να την έχει πάντα υπόψη του ο καρδιολόγος, αφού μπορεί να συνδέεται με την εμφάνιση αρρυθμιών, την επιδείνωση της υπέρτασης και την πολύ κακή ποιότητα ζωής όπως η υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, αδυναμία και εύκολη κόπωση.
Η συσχέτιση του μεταβολικού συνδρόμου με διάφορους τύπους κακοηθειών είναι ένα θέμα πάρα πολύ συζητημένο. Οι καρκίνοι του μαστού, του εντέρου, της χοληδόχου κύστης, των νεφρών και πιθανότατα του προστάτη παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα σε άτομα με μεταβολικό σύνδρομο κάτι που πρέπει να έχουμε υπόψη μας καταβάλλοντας όσο το δυνατό μεγαλύτερη προσπάθεια για έγκαιρη πρόγνωση και διάγνωση. Επίσης υπάρχει μία έντονη συσχέτιση του μεταβολικού συνδρόμου με την ψωρίαση, μια δερματική νόσος.
Από αυτά που ξέρουμε μέχρι τώρα, πρέπει να βλέπουμε τον ασθενή γενικευμένα λαμβάνοντας υπόψη όλους τους δυνατούς παραμέτρους, αφού ακόμα και μικρές διαταραχές σε πολλές παραμέτρους μπορούν να δημιουργούν συνολικά μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία μας απ’ όσο πιστεύουμε, όπως το μεταβολικό σύνδρομο.
Σκοπός μας δεν είναι να αναφέρουμε τις διαφορές που υπάρχουν στον επιστημονικό κόσμο για το μεταβολικό σύνδρομο, αλλά να τονίσουμε ότι η κύρια μεταβολική δυσλειτουργία η οποία υπάρχει σε αυτά τα άτομα είναι η αντίσταση που έχουν στην ινσουλίνη. Υπάρχει κυρίως περιφερική αντίσταση στην ινσουλίνη αλλά και διαταραχές στην έκκριση της, καθώς και τη χρήση της από τους σωστούς περιφερικούς υποδοχείς.
Μεγάλη σημασία έχει ότι τα άτομα τα οποία παρουσιάζουν έστω και ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά θα ήταν έξυπνο να επισκεφτούν τον καρδιολόγο τους όπου θα μπορέσει μαζί με τη σωστή κλινική εξέταση, αφού προηγηθεί ένα σωστό ιατρικό ιστορικό, να προχωρήσει σε ηλεκτροκαρδιογράφημα, μέτρηση πίεσης, μέτρηση περιφερικών ροών, αξιολόγηση των περιφερικών αγγείων με έλεγχο και χρησιμοποίηση ειδικού μηχανήματος για καταγραφή του δείκτη ΑΒΙ, έγχρωμου υπερηχογραφήματος, δοκιμασία κοπώσεως και μέτρηση του maxVO2, καθώς και ότι άλλο κρίνει απαραίτητο. Το National Cholesterol Education Programme (CEP), κατηγοριοποιεί αυτά τα άτομα σε τέσσερις ομάδες
α. Ομάδα υψηλού κινδύνου
β. Ομάδα μετρίου προς υψηλού κινδύνου
γ. Ομάδα μέτριου κίνδυνου
δ. Ομάδα χαμηλού κινδύνου
Αυτά έχουν καθοριστεί το 2013 και βάση αυτών θα καθοριστεί και πόσο επιθετική πρέπει να είναι η αγωγή την οποία πρέπει να ακολουθήσει, το συγκεκριμένο άτομο που πρωταρχικά συνίσταται σε τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου του μεταβολικού συνδρόμου, δηλαδή να τροποποιήσει τους παράγοντες κινδύνου όπως την παχυσαρκία μέσης, τα ψηλά τριγλυκερίδια, την χαμηλή HDL, την πίεση και το σάκχαρο. Ακολούθως να εισηγηθεί με ποιον τρόπο θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτούς τους παράγοντες, και ότι άλλο χρειάζεται το άτομο.
Eνα άτομο, για παράδειγμα, που είναι σε υψηλού κίνδυνου κατηγορία να μπορέσει σιγά-σιγά με τροποποιήσει και λάβει την σωστή αγωγή, για να μπει σε χαμηλού κίνδυνου και να αποφύγει να έχει όλα τα προβλήματα τα οποία μπορεί να του προκαλέσει το μεταβολικό σύνδρομο. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι αυτοί οποίοι έχουν περισσότερες πιθανότητες για να έχουν μεταβολικό σύνδρομο, είναι άτομα με παχυσαρκία μέσης, που έχουν καθιστική ζωή, έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη, έχουν ήδη διαβήτη, έχουν συγγενείς ή γονείς που είχαν ιστορικό διαβήτη.
Οι γυναίκες παρουσιάζουν σε μεγαλύτερη συχνότητα το μεταβολικό σύνδρομο από ότι οι άντρες και ιδιαίτερα γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες. Ο καρδιολόγος θα αποφασίσει βάση της επικινδυνότητας του ατόμου που έχει μεταβολικό σύνδρομο, πόσο επιθετικά θα προχωρήσει την θεραπευτική φαρμακευτική και μη φαρμακευτική αγωγή.
Η μη φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει αλλαγή του τρόπου ζωής, βάζοντας μέσα στη ζωή μας διαφορετικές διατροφικές συνήθειες και άσκηση. Η απώλεια του 10 % του βάρους ενός ατόμου με μεταβολικό σύνδρομο είναι τρομερά ωφέλιμη, σαν πρώτο βήμα, για να αναστρέψουμε το ισοζύγιο από αρνητικό σε θετικό όσον αφορά την υγεία μας.
Η αντιμετώπιση της υπέρτασης πρέπει να γίνει βάση των οδηγιών της αντί-υπερτασικής διεθνούς ένωσης χρησιμοποιώντας τις οδηγίες της JNC, για να έχουμε μία πίεση η οποία να είναι οπωσδήποτε κάτω από 130/80 mmHg. Οι πιο σύγχρονες οδηγίες είναι ότι αυτά τα άτομα θα ήταν καλύτερο να έχουν μια πίεση που να μην ξεπερνά το 120/80 mmHg.
Η διόρθωση της δυσλιπιδαιμίας που παρουσιάζουν αυτά τα άτομα έχουν τον συνδυασμό χαμηλής HDL χοληστερόλης και ψηλών τριγλυκεριδίων. Γίνεται κυρίως με χρήση στατινών, κάνοντας μια εξατομίκευση και θέτοντας τους προσωπικούς στόχους τους οποίους πρέπει να έχει το κάθε άτομο.
Η προδιάθεση για διαβήτη πρέπει να αντιμετωπίζεται. Σήμερα θεραπεύουμε τον προδιαβήτη με στόχο αυτά τα άτομα να μην περάσουν στην ομάδα των διαβητικών αλλά να βοηθηθεί το πάγκρεας έτσι ώστε να στηρίξει τον οργανισμό όσο μπορεί περισσότερο και να παραμείνει σαν προδιαβητικός αντί για διαβητικός.
Σε περίπτωση που υπάρχει ήδη διαβήτης τότε θα πρέπει να καθοριστεί ο στόχος που πρέπει να έχει η γλυκοζυλιωμένη του κάθε ασθενούς και να επιτευχθεί με τα κατάλληλα φάρμακα, την κατάλληλη δίαιτα και την κατάλληλη άσκηση, συνάμα με την απώλεια βάρους. Η ασπιρίνη δίδεται στα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο κυρίως εάν είναι ενδιαμέσου κίνδυνου για να έχουν καρδιαγγειακά συμβάματα όπως υπολογίζεται από τους σύγχρονους πίνακες που υπολογίζουμε το καρδιαγγειακό κίνδυνο του κάθε ατόμου.
Σε έναν άτομο με μεταβολικό σύνδρομο θα πρέπει να τονίσουμε τη σημασία της μεσογειακής δίαιτας, την δίαιτα με πιο πολλά δημητριακά και όσον το δυνατόν λιγότερο ζάχαρο. Παράλληλα, έχει μεγάλη σημασία η άσκηση. Μια μέτριας έντασης δραστηριότητα 120 με 150 λεπτά τη βδομάδα θα βοηθήσει πάρα πολύ τα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο. Άτομα με μεταβολικό σύνδρομο που μπορούν να ασκηθούν μέτρια, για 2 ώρες την βδομάδα, έχουν 50 % λιγότερο καρδιαγγειακών συμβάματων από άτομα τα οποία δεν ασκούνται.
Το μεταβολικό σύνδρομο μπορεί να το προλάβουμε στα πολύ αρχικά του στάδια με το άτομο να είναι χαμηλού κινδύνου ή να το βρούμε μπροστά μας σε τελικά στάδια με το άτομο να είναι ήδη υψηλού κινδύνου. Δηλαδή να έχει υποστεί ένα εγκεφαλικό, ένα έμφραγμα, μια καταστροφή των νεφρών από το διαβήτη ή την εμφάνιση καρκίνου.
Η πρόληψη λοιπόν έχει πολύ μεγάλη σημασία γιατί μπορούμε να τροποποιήσουμε όλους αυτούς τους παράγοντες. Μπορούμε να παρακολουθούμε την επικινδυνότητα εξατομικευμένα και αφού κάνουμε όλα αυτά που πρέπει και το άτομο μας μπει σε χαμηλές επικινδυνότητες ,τότε να μπορεί να χαίρεται τη ζωή του χωρίς να κινδυνεύει να έχει δυσάρεστες περιπέτειες με την υγεία του.
…και ΘΕΛΩ και ΜΠΟΡΩ…
ΓΝΩΣΗ * ΦΡΟΝΤΙΔΑ * ΠΡΟΛΗΨΗ
