Καταρχάς ας ξεκινήσουμε από αυτό: τόσο ο καρδιολόγος μας Δρ. Ζαχαρίας Κουννης όσο και όλοι στο Καρδιολογικό μας Κέντρο θεωρούμε ότι είναι ατυχής η έκφραση αντικαπνιστική εκστρατεία, έτσι προτιμούμε να χρησιμοποιούμε τον όρο ενημέρωση για τις συνέπειες του καπνίσματος. Αυτή μας η ένσταση βασίζεται στο ότι μια εκστρατεία “ενάντια” στο κάπνισμα και άρα ενάντια σε αυτούς που καπνίζουν, προκαλεί περιθωριοποίηση και αντιμετωπίζει τους καπνιστές ως μια προβληματική κατηγορία, ενόσω δεν είναι. Οι καπνιστές είτε ως εξεταζόμενοι, είτε ως καρδιοπαθείς, είτε με οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα, δεν πρέπει να εισπράττουν αρνητικά σχόλια μόνο και μόνο επειδή είναι καπνιστές. Με αυτό το τρόπο ένας μεγάλος αριθμός συνανθρώπων μας που χρειάζονται βοήθεια δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι αν τους διαχωρίσουμε και τους δώσουμε ένα χαρακτηρισμό.
Άρα οι καπνιστές πρέπει να προσεγγίζονται όπως όλοι μας που είτε καπνίζουμε είτε δεν καπνίζουμε, είτε έχουμε ψήλη χοληστερόλη, είτε έχουμε ψηλή πίεση είτε είμαστε παχύσαρκοι ή όχι. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο να μην κατηγοριοποιούμε τους ασθενείς μας ή τους εξεταζόμενους μας για να μπορέσουμε έτσι με θετική ενέργεια να τους βοηθήσουμε να αντιμετωπίσουν τα οποιαδήποτε προβλήματα μπορεί να τους προκαλέσει το κάπνισμα.
Πώς προέκυψε η “αντικαπνιστική εκστρατεία”;
Από πολύ παλιά και ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1950, έχουμε κατανοήσει μέσα από τις μελέτες του Framingham όπου στα αποτελέσματα φαίνεται η καταστροφική επίδραση του καπνίσματος στον ανθρώπινο οργανισμό. Παρόλα αυτά ήταν πολύ δύσκολο να πεισθούν τα επίσημα κράτη και οι επίσημες οργανωμένες ομάδες για να μπορέσουν να αρχίσουν να κάνουν σωστή ενημέρωση για τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει το κάπνισμα. Η φορολόγηση των καπνικών προϊόντων έδινε τη ψευδαίσθηση ότι αυτή η αγορά ήταν η κότα με τα χρυσά αυγά μέχρι που οι πρώτες μελέτες στις αρχές του 1980, άλλαξαν την αντιμετώπιση των επίσημων φορέων απέναντι στο κάπνισμα. Οι μελέτες αυτές δεν ήταν ιατρικές αλλά οικονομοτεχνικές που έγιναν από ιατρικές ομάδες, μια μεγάλη ομάδα από τις ΗΠΑ και από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Όταν απέδειξαν με λογιστικά ευρήματα, ότι αυτά που εισέπρατταν τα επίσημα κράτη από την φορολογία των καπνικών προϊόντων ήταν πολύ πιο λίγα από αυτά που ξόδευαν τα ταμεία υγείας τους για τα πρόβλημα που προκαλούσε το κάπνισμα, άρχισε να αντιστρέφεται η τάση του να βάζουμε κάτω από το χαλί τα προβλήματα που δημιουργεί το κάπνισμα. Αναφέρουμε μόνο ότι από μια Αμερικανική Καρδιολογική Ένωση υπολογίστηκε ότι τα άμεσα και έμμεσα έξοδα του Αμερικανικού συστήματος υγείας το 2010 ανέρχονταν στα 450 δισεκατομμύρια το χρόνο και υπολογίστηκε ότι το 2030 το ποσό αυτό θα έχει φτάσει στο ένα τρισεκατομμύριο δολάρια το χρόνο.
Συμπερασματικά, όπως συμβαίνει συνήθως στη ζωή έτσι και το κάπνισμα, η υγεία, οι καρδιοπάθειες, οι καρκίνοι πέρασαν από χίλια μύρια κύματα και κυρίως μέσα από οικονομικά κριτήρια για να φτάσουμε εδώ που είμαστε σήμερα. Να γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα είναι ο χειρότερος και καταστροφικότερος παράγοντας κινδύνου ο οποίος μπορεί να τροποποιηθεί στη σύγχρονη εποχή μας. Παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά επεισόδια και γενικά για την υγεία του ατόμου.
ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ
Οι περισσότεροι καπνιστές παρά τις γνώσεις που έχουν για τα καταστροφικά αποτελέσματα του καπνίσματος, δεν συνειδητοποιούν το κίνδυνο που διατρέχουν. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι καπνιστές δεν θεωρούν ότι βρίσκονται σε υψηλού κινδύνου ομάδα για καρδιοαγγειακά επεισόδια και καρκίνους. (JAMA 1999:28(11):1019). Και αυτό είναι το παράδοξο, γιατί ενώ υφίστανται τις συνέπειες μιας πολύ βλαβερής και επικίνδυνης συνήθειας, οι ίδιοι δεν το συνειδητοποιούν.
Αυτό οφείλεται γενικά και πρωτίστως στο ότι οι άνθρωποι τείνουμε να υποτιμούμε τους κινδύνους που έχουμε τριγύρω μας. Παράλληλα, οφείλεται στο ότι δεν γίνεται μια πραγματική εις βάθος συνεχόμενη και επίμονη προσπάθεια, όχι αντικαπνιστικής εκστρατείας αλλά εκστρατείας για ενημέρωση των καπνιστών με συμπάθεια, αγάπη και σεβασμό. Θα αναφέρουμε μερικές σημειώσεις που θα ήταν καλό ο καθένας να γνωρίζει για το κάπνισμα.
– Το κάπνισμα αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου για στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικά αγγειακά επεισόδια και περιφερική αγγειακή αρτηριοπάθεια.
– Η συχνότητα ενός οξέως εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι 6 φορές μεγαλύτερη σε γυναίκες καπνίστριες και 3 φορές μεγαλύτερη σε άντρες που κάπνιζαν περίπου 20 τσιγάρα την ημέρα, σε σύγκριση με γυναίκες και άντρες που δεν καπνίζουν. (circulation 1996;93(3):450)
– Άτομα τα οποία συνεχίζουν να καπνίζουν μετά την εκδήλωση στεφανιαίας νόσου έχουν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να υποστούν ξανά έμφραγμα, έχουν αυξημένη πιθανότητα θανάτου συμπεριλαμβανομένου και του αιφνίδιου θανάτου, εν σχέση με άτομα τα οποία σταματούν να καπνίζουν μετά την εκδήλωση στεφανιαίας νόσου.
– Αντίστοιχα, σε άτομα που ήταν καπνιστές αλλά σταμάτησαν μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου, ο κίνδυνος ελαττώνεται σημαντικά και ελαττώνεται ακόμα περισσότερο όσο περνά ο χρόνος.
ΔΟΣΗ ΚΑΙ ΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ
Δυστυχώς ακόμα και άτομα που καπνίζουν κάτω από 5 τσιγάρα την ημέρα έχουν πολύ πιο αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακού επεισοδίου από τους μη καπνιστές. Άρα λοιπόν το καπνίζω 2-3 τσιγάρα την ημέρα και δεν έχω κίνδυνο είναι ένας μύθος- δυστυχώς και το κάπνισμα ενός ακόμα τσιγάρου την ημέρα ενέχει τους κινδύνους του.
Όμως θα πρέπει να γνωρίζουμε και μια άλλη αλήθεια, ότι με την αύξηση του αριθμού των τσιγάρων ημερησίως αυξάνεται κατά πολύ και ο κίνδυνος των καρδιοαγγειακών επεισοδίων, δηλαδή δεν είναι το ίδιο αν κάποιος καπνίζει 5 ή 50 τσιγάρα την ημέρα. Το ίδιο συμβαίνει και με τη χρονική διάρκεια του καπνίσματος, που όσο αυξάνεται τόσο πιο μεγάλα προβλήματα δημιουργεί και τόσο πιο δύσκολα μπορεί να διορθωθούν μετά τη διακοπή του καπνίσματος.
ΕΙΔΟΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ
(Lancet 2006:368(9536):647)
Όπως ήδη αναφέραμε, εμείς αλλά και πλήθος άλλων πηγών, η χρήση καπνικών προϊόντων είναι ο σπουδαιότερος παράγοντας κινδύνου για έμφραγμα μυοκαρδίου, γι αυτό και πρέπει να αποθαρρύνεται σταθερά με σοβαρά επιχειρήματα αν θέλουμε να μειώσουμε σημαντικά τα καρδιακά επεισόδια. Το κάπνισμα με πούρα δεν είναι καθόλου ακίνδυνο όπως ακούγεται πολλές φορές καθώς σοβαρές μελέτες έχουν δείξει ότι αυξάνει όλα τα καρδιαγγειακά επεισόδια όπως και τους καρκίνους του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, των πνευμόνων, του γαστρεντερικού συστήματος και επίσης προκαλεί χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. (NESM 1999:340(23):1773)
ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ
Άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια στη μελέτη SOLVD που κάπνιζαν, είχαν αυξημένη πιθανότητα θανάτου, αυξημένη πιθανότητα να χρειαστεί να νοσηλευθούν στο νοσοκομείο λόγω απορρύθμισης της κατάστασης τους, και περισσότερη πιθανότητα εμφράγματος του μυοκαρδίου συγκρινόμενα με άτομα που δεν κάπνιζαν και είχαν καρδιακή ανεπάρκεια του ιδίου τύπου.
Σήμερα γνωρίζουμε μετά από συγκεκριμένες μελέτες (JAM call cardial.2001;37(6):1677) ότι το κάπνισμα είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου σε άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια για αύξηση της νοσηρότητας υπότροπη της καρδιακής ανεπάρκειας και οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου αλλά και της θνησιμότητας. Δηλαδή τα άτομα που έχουν καρδιακή ανεπάρκεια και καπνίζουν, νοσούν αλλά και πεθαίνουν περισσότερο, από αυτούς που δεν καπνίζουν. Η διακοπή του καπνίσματος έχει ουσιαστικά γρήγορη θετική επίδραση στο να μειώσει δηλαδή τη νοσηρότητα και θνησιμότητα σε άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια. Η προστασία που έχουν τα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια που σταματούν να καπνίζουν είναι ισοδύναμη με όλη την άλλη θεραπευτική, φαρμακευτική, φαρμακολογική θεραπεία και μη που δίνουμε σε αυτά τα άτομα.
Δηλαδή ουσιαστικά με το να διακόψει το κάπνισμα διπλασιάζει το όφελος που έχει από μια παρά πολύ σωστή θεραπεία.
ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΠΙΠΑΣ
Το κάπνισμα πίπας έχει τα ίδια αποτελέσματα με το κάπνισμα τσιγάρων. Μεταξύ των καπνιστών πίπας και τσιγάρων δεν υπάρχει διαφορά στη θνησιμότητα από οποιαδήποτε αιτία. Άρα λοιπόν είτε καπνίζεις πίπα ή καπνίζεις τσιγάρα έχεις αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Το κάπνισμα πίπας δεν θεωρείται ασφαλέστερο από το κάπνισμα τσιγάρων. (Top control 2011 Mar. 20(2):123-30)
ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
Άτομα τα οποία είναι παθητικοί καπνιστές έχουν αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου τους κατά 20% περίπου,(θάνατοι ή εμφράγματα) συγκρινόμενα με άτομα που δεν καπνίζουν αλλά δεν είναι ούτε παθητικοί καπνιστές. (Circulation 1996:94(4):622)
Οι χώρες που εφαρμόζουν πραγματικά του νόμους για απαγόρευση του καπνίσματος, έχουν στους δημοσίους χώρους ένα γρήγορο και μεγάλο όφελος στη μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων τόσο στους καπνιστές όσο και στους μη καπνιστές, περίπου 20% λιγότερα οξέα στεφανιαία επεισόδια, οξέα καρδιακά επεισόδια δηλαδή. (Concrane Database Sgst Rev 2010)
ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το κάπνισμα αυξάνει τη πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ. Μελέτη από το Αmerican J.Medicine 2000:109(7):538 δείχνει ότι το κάπνισμα αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου αλλά και ένα σοβαρά τροποποιήσιμο παράγοντα για την εμφάνιση διαβήτη τύπου ΙΙ στους ενήλικες.
