ΑΝ ΡΩΤΗΣΕΤΕ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΠΟ ΤΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ Η ΖΩΗ ΤΗΣ, ΘΑ ΣΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙ ΑΠΟ «ΚΑΡΚΙΝΟ» ΚΑΙ ΠΙΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟ «ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ»… ΟΜΩΣ ΑΥΤΟ,- ΧΩΡΙΣ ΚΑΘΟΛΟΥ ΝΑ ΥΠΟΤΙΜΑΤΑΙ Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ – ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ.
Η Στεφανιαία Νόσος αποτελεί τη πρώτη αιτία θανάτου για τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο. Η Στεφανιαία Νόσος από μόνη της σκοτώνει πολύ περισσότερες γυναίκες παγκοσμίως από ότι ο καρκίνος όλων των ειδών αθροιστικά. Η τελευταία στατιστική από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας από 21 Χώρες, έδειξε ότι από τα 16,5 εκατομμύρια θανάτων που είχαμε κάθε χρόνο από καρδιαγγειακά, πάνω από τους μισούς θανάτους, 8,6 εκατομμύρια, αφορούσε γυναίκες. Τονίζεται ότι τα καρδιοαγγειακά συμπεριλαμβανομένων και των εγκεφαλικών σκοτώνουν δυο φορές περισσότερες γυναίκες από όλους τους τύπους των καρκίνων μαζί.
Οι περισσότερες γυναίκες φοβούνται τον καρκίνο και ιδιαίτερα τον καρκίνο του μαστού και κάνουν πολλά και σωστά στην κατεύθυνση αυτή όπως προληπτική μαστογραφία και κλινικές εξετάσεις. Στη συνείδηση του γυναικείου πληθυσμού, δυστυχώς, δεν έχει αντίστοιχη θέση στο πρόβλημα της Στεφανιαίας Νόσου. Έχει μεγάλη σημασία όμως ο γυναικείος πληθυσμός να γνωρίζει τον πραγματικά μεγάλο κίνδυνο της Στεφανιαίας Νόσου που διατρέχει για ένα σπουδαίο λόγο: Μπορούμε να προλάβουμε εύκολα και ανώδυνα. Μπορούμε να έχουμε αποτελέσματα. Τόσο η πρωτογενής όσο και η δευτερογενής πρόληψη έχει τεράστιες δυνατότητες και προσφέρει τα μέγιστα.
Η χρονιά που διανύουμε είναι αφιερωμένη στα καρδιοαγγειακά και στην Γυναίκα. Θα πρέπει, όλοι μαζί, να προσπαθήσουμε να ευαισθητοποιήσουμε τον γυναικείο πληθυσμό για το θέμα των καρδιοαγγειακών προβλημάτων με τα οποία, δυστυχώς, ένας μεγάλος αριθμός πρόκειται να βρεθεί αντιμέτωπος. Στόχος είναι να τρώνε πιο έξυπνα, να σταματήσουν το κάπνισμα και να τρώνε πιο υγιεινά, να έχουν καλύτερη σχέση με τον Καρδιολόγο τους για τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου και επιτυχή πρωτογενή πρόληψη έτσι ώστε να αντιμετωπίσουμε την μεγαλύτερη επιδημία του αιώνα, τόσο του προηγούμενου όσο και αυτού που διανύουμε, την επιδημία των καρδιοαγγειακών.
Η Μελέτη της Στεφανιαίας Νόσου στις γυναίκες παρουσιάζει δυσκολίες μεγαλύτερες από ότι στον ανδρικό πληθυσμό. Η προστασία που παρέχει ο εμμηνορυσιακός κύκλος στις γυναίκες μαζί με την ενδοκρινική και μεταβολική πολυπλοκότητά του, βάζει στον ερευνητή πλήθος μεταβλητών.
Στις γυναίκες μέσης ηλικίας και κυρίως ηλικίας κάτω των 55 ετών η συχνότητα της Στεφανιαίας Νόσου είναι μικρότερη στις γυναίκες από ότι στους άντρες. Όσο περνούν τα χρόνια η συχνότητα αυτή αυξάνεται και φθάνει αυτή των ανδρών.
Η θνητότητα από την Στεφανιαία Νόσο μεταξύ των γυναικών αυξάνεται με την ηλικία χωρίς να παρατηρείται απότομη αύξηση κατά την διάρκεια των χρόνων την εμμηνόπαυσης. Μεταξύ των ηλικιών 35-44 και 45-54 έχουμε όμοιο ποσοστό αυξήσεως της θνητότητας ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες παρόλο που οι πραγματικοί αριθμοί διαφέρουν μεταξύ τους.
Άλλο χαρακτηριστικό είναι η χαμηλή θνητότητα στις γυναίκες μέσης ηλικίας με Στεφανιαία Νόσο συγκρινόμενη με την θνητότητα που έχουν οι άντρες. Η διαφορά αυτή στην
θνητότητα ελαττώνεται όσο αυξάνεται η ηλικία, μέχρι εξαφανίσεώς της στις μεγάλες ηλικίες.
Παράγοντες Κινδύνου
Οι περισσότεροι από τους παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα Στεφανιαίας Νόσου είναι ίδιοι τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άντρες. Οι βασικότεροι είναι το Κάπνισμα, η Υπερχοληστερολαιμία, η Υπέρταση, ο Διαβήτης και η Παχυσαρκία. Παρόλα αυτά η κατανομή των παραγόντων κινδύνου και ιδιαιτέρως του καπνίσματος, διαφέρει αρκετά, μεταξύ των δυο φύλων και μεταξύ των διαφόρων ηλικιών και των διαφόρων χωρών.
Κάπνισμα
Το κάπνισμα είναι ένας ισχυρός παράγοντας κινδύνου για έμφραγμα του Μυοκαρδίου, αιφνίδιο θάνατο και αρτηριοσκλήρυνσης τόσο στις γυναίκες όσο και στους άντρες. Στις νέες γυναίκες το κάπνισμα είναι μέχρι στιγμής ο σπουδαιότερος παράγοντας κινδύνου για έμφραγμα Μυοκαρδίου.
Μελέτες έχουν δείξει ότι σε γυναίκες ηλικίας 30-55 χρόνων υπάρχει έντονη Δόση-Αποτέλεσμα συσχέτιση μεταξύ καπνίσματος και στεφανιαίας νόσου, και έχουν καταλήξει ότι περίπου το 50% όλων των στεφανιαίων συμβαμμάτων μπορεί να αποδοθεί στο κάπνισμα.
Γενικά η πιθανότητα ενός εμφράγματος του Μυοκαρδίου, για τις καπνίστριες, είναι περίπου 4 φορές μεγαλύτερη από τις μη καπνίστριες και η πιθανότητα είναι απευθείας συνδεδεμένη με τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζονται χωρίς να υπάρχει ένα ασφαλές όριο όσον αφορά τον αριθμό των τσιγάρων. Ακόμη και με ένα με τέσσερα τσιγάρα την ημέρα ο κίνδυνος είναι αυξημένος. Όχι μόνο έχει βρεθεί ότι το κάπνισμα είναι ο σπουδαιότερος παράγοντας κινδύνου για οξύ έμφραγμα Μυοκαρδίου ανάμεσα σε νέες γυναίκες, αλλά έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει και το ποσοστό δεύτερου εμφράγματος και η διακοπή του καπνίσματος μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο επανεμφράγματος.
Το κάπνισμα επίσης, επεμβαίνει στην αποτελεσματικότητας της αντιυπερτασικής θεραπείας, έχει έντονη συνεργική δράση με τα αντισυλληπτικά δισκία και συμβάλλει στην πρώιμη εμμηνόπαυση.
Είναι αξιοσημείωτο ότι στις ανεπτυγμένες χώρες το ποσοστό των γυναικών που διακόπτει το κάπνισμα είναι πολύ μικρότερο από αυτό των ανδρών.
Χοληστερόλη και Λιποπρωτεϊνες
Όσο αυξάνεται η ηλικία στις γυναίκες και ιδιαίτερα όσο απομακρύνονται από την ηλικία των 50 χρόνων και από την εμμηνόπαυση τόσο αυξάνεται η Ολική Χοληστερόλη και η LDL Χοληστερόλη (Κακή Χοληστερόλη). Τόσο η Ολική Χοληστερόλη όσο και η LDL Χοληστερόλη είναι ευθέως ανάλογη της πιθανότητας ενός καρδιοαγγειακού επεισοδίου στις γυναίκες όπως και στους άντρες. Η HDL Χοληστερόλη (Καλή Χοληστερόλη) είναι το τμήμα της Χοληστερόλης το οποίο μας προστατεύει από τις δράσεις τόσο της Ολικής Χοληστερόλης όσο της LDL (Κακής Χοληστερόλης) διότι σε αντίθεση με την Κακή Χοληστερόλη, η HDL καθαρίζει τα αγγεία από την Χοληστερόλη. Όσο μεγαλύτερη η τιμή της τόσο μεγαλύτερη προστασία παρέχει στο άτομο έναντι των καρδιοαγγειακών. Δυστυχώς με την αύξηση της ηλικίας και όσο απομακρύνεται η γυναίκα από την εμμηνόπαυση τόσο και η τιμή της HDL
Χοληστερόλης ελαττώνεται. Ο ισχυρότερος δείκτης κινδύνου για Στεφανιαία Νόσο αποτελεί το πηλίκο της Ολικής Χοληστερόλης προς την HDL Χοληστερόλη με επιθυμητές τιμές κάτω από τέσσερα. Το Λιπιδαιμικό Προφίλ κάθε γυναίκας πάνω από 40 χρόνων, πρέπει να είναι γνωστό τόσο στην ίδια όσο και στον Καρδιολόγο της. Είναι ένας ισχυρός παράγοντας κινδύνου ο οποίος μπορεί να τροποποιηθεί τόσο με μη φαρμακευτική αγωγή όπως, τροποποίηση τρόπου ζωής, όσο και με φαρμακευτική αγωγή η οποία φαίνεται, σήμερα μπορεί να αποδώσει σημαντικά.
Κάθε γυναίκα πρέπει να ελέγχει το λιπιδαιμικό προφίλ της (Ολική, HDL, LDL Χοληστερόλη, Τριγλυκερίδια) ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το πώς μεταφράζεται το «τακτά» και ποιοι χειρισμοί πρέπει να γίνουν για να διατηρείται το λιπιδαιμικό προφίλ σε επιθυμητά πλαίσια είναι θέμα απόφασης του Καρδιολόγου σας.
Αρτηριακή Πίεση
Μελέτες έχουν δείξει ότι η αρτηριακή πίεση είναι ένας σημαντικός παράγοντας σχετιζόμενος με Οξύ Έμφραγμα Μυοκαρδίου, Καρδιακή Ανεπάρκεια, Νεφρική Ανεπάρκεια, Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια και Αιφνίδιο Θάνατο. Η αρτηριακή πίεση είναι χαμηλότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες, σε ηλικίες κάτω των 45 χρόνων, αλλά μετά από αυτή την ηλικία ισχύει ακριβώς το αντίθετο και ο αριθμός των υπερτασικών γυναικών είναι μεγαλύτερος.
Η αύξηση της συχνότητας της στεφανιαίας νόσου με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης έχει βρεθεί να ισχύει για όλες τις ηλικίες και για τα δυο φύλα και είναι ανεξάρτητη από τους άλλους παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα, υπερχοληστερεολαιμία και διαβήτης.
Πάντως, για να αποδίδουμε τα του Καίσαρως τω Καίσαρι οι γυναίκες συγκρινόμενες με τους άντρες είναι περισσότερο ενημερωμένες, θεραπεύονται σε υψηλότερο ποσοστό με αντιυπερτασικά φάρμακα και έχουν συχνότερα ρυθμισμένη αρτηριακή πίεση. Στο παρελθόν, υπήρχε η άποψη ότι η αντιυπερτασική θεραπεία στις γυναίκες δεν ήταν το ίδιο αποτελεσματική με τους άντρες. Πρόσφατα όμως η μετανάλυση πολλών μελετών έδειξε ότι η αγωγή στις γυναίκες με διουρητικά, αποκλειστές των β-αδρενεργικών υποδοχέων και αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτανσίνης (ΜΕΑ) μειώνει σημαντικά τόσο τα θανατηφόρα όσο και τα μη θανατηφόρα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και τα μείζονα καρδιαγγειακά συμβάμματα.
Διαβήτης
Η πλεονεκτική θέση της γυναίκας, όσον αφορά τη θνησιμότητα στη στεφανιαία νόσο εξαφανίζεται στις γυναίκες που πάσχουν από διαβήτη. Όταν λάβουμε υπόψη και τους άλλους παράγοντες κινδύνου, σε διαβητικές γυναίκες έχουν μεγαλύτερη συχνότητα στεφανιαίας νόσου από τους διαβητικούς άντρες. Οι διαβητικές γυναίκες έχουν την τάση να είναι υπερτασικές, παχύσαρκες και έχουν ψηλότερα τριγλυκερίδια και χαμηλότερη τιμή HDL-χοληστερόλης. Ο Διαβήτης θεωρείται ισχυρότερος παράγοντας παράγοντας κινδύνου στις γυναίκες από ότι στους άντρες και μάλιστα η παρουσία του εξαφανίζει τα πλεονεκτήματα του φύλου.
Παχυσαρκία
Φαίνεται ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης μάζας (Kgr/m2) και κυρίως όταν είναι πάνω από 30 τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος για στεφανιαία νόσο. Η παχυσαρκία και η κατανομή του λίπους είναι ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου στις γυναίκες από ότι στους άντρες.
Γυναίκες οι οποίες έχουν κατανομή λίπους ανδρικού τύπου με αύξηση της περιμέτρου της κοιλιάς έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από γυναίκες που η παχυσαρκία τους δεν ακολουθεί αυτή την κατανομή του λίπους.
ΜΕΤΑ-ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΩΝ
Δύο μεγάλες Μελέτες πρωτογενούς πρόληψης έχουν παρουσιασθεί και οι οποίες μελέτησαν την επίδραση των οιστρογόνων σε μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
ΜΕΛΕΤΗ “WOMEN’S HEALTH INITIATIVE”
Η πρώτη, η “Women’s Health Initiative” (WHI) συμμετείχαν γυναίκες οι οποίες ήταν μεταεμμηνοπαυσιακές, υγιής και σχετικά ελεύθερες από καρδιαγγειακά οι οποίες κατανεμήθηκαν σε 2 ομάδες. Η μια ομάδα πήρε εικονικό φάρμακο και η άλλη πήρε συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστίνης. Σαν πρώτος στόχος ήταν ο αριθμός θανάτων από Στεφανιαία Νόσο και ο αριθμός μη θανατηφόρων εμφραγμάτων του μυοκαρδίου.
Η μελέτη WHI όχι μόνο δεν έδειξε ωφέλεια έναντι των καρδιοαγγειακών συμβαμμάτων και στην ελάττωση της αθηροσκλήρωσης στα άτομα που έπαιρναν τα οιστρογόνα αλλά παρουσίασαν στην ομάδα αυτή αύξηση των Καρδιοαγγειακών συμβαμμάτων και επίσης άλλων συμβαμμάτων συμπεριλαμβανομένων και του κινδύνου του καρκίνου του μαστού.
Έτσι, η Μελέτη αυτή τερματίστηκε πρόωρα μετά από τα πρώτα αποτελέσματα.
ΜΕΛΕΤΗ “WELL HEART”
Άλλη μια Μελέτη πρωτογενούς πρόληψης. Η “Well Heart”, ήταν και αυτή τυχαιοποιημένη με εικονικό φάρμακο, οιστρογόνο μόνο του και συνδυασμό οιστρογόνου και προγεστίνης.
Και αυτή η Μελέτη δεν έδειξε καμία ωφέλεια στα καρδιοαγγειακά στις γυναίκες οι οποίες το έπαιρναν.
ΜΕΛΕΤΗ “H.E.R.S.”
Η H.E.R.S. Study είναι μια μεγάλη Μελέτη δευτερογενούς πρόληψης η οποία συμπεριέλαβε μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες οι οποίες είχαν υποστεί ήδη ένα καρδιαγγειακό σύμβαμμα.
Στη Μελέτη αυτή συμμετείχαν 2.763 γυναίκες οι οποίες είχαν Στεφανιαία Νόσο και ήταν μεταεμμηνοπαυσιακές. Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν 66,7 χρόνια. Κατά την διάρκεια της 4χρονης παρακολούθησής τους οι γυναίκες οι οποίες έπαιρναν οιστρογόνα συνδυασμένα με προγεστερόνη δεν είχαν κανένα όφελος ενώ η θεραπεία αυτών των ασθενών αύξησε τον κίνδυνο των θρομβοεμβολικών επεισοδίων και της Νόσου της Χοληδόχους κύστης.
Έτσι, το θέμα καρδιολογίας και οιστρογόνων, προς το παρών, και για την επόμενη 10ετία θεωρείται ότι έχει λήξη και τόσο τα οιστρογόνα όσο και ο συνδυασμός οιστρογόνου και προγεστίνης δεν έχει θέση ούτε στη πρωτογενή ούτε και στη δευτερογενή πρόληψη των καρδιοαγγειακών συμβαμμάτων.
Γυναίκα και Κλινική Εκδήλωση Στεφανιαίας Νόσου
Το πρώτο επεισόδιο εμφράγματος του Μυοκαρδίου έχει ελαφρώς μεγαλύτερη θνητότητα στις γυναίκες παρά στους άντρες. Η παρουσία του διαβήτη, φαίνεται να είναι παράγοντας που επηρεάζει την παραπάνω διαπίστωση.
Η πρώτη κλινική εκδήλωση στεφανιαίας νόσου στις γυναίκες, με εξαίρεση τα θανατηφόρα εμφράγματα, διαφέρουν επίσης από τους άντρες. Η στηθάγχη αποτελεί τη πρώτη κλινική εκδήλωση στο 55% των γυναικών συγκρινόμενη με το 43% των αντρών. Με απλά λόγια, οι άντρες εμφανίζουν πιο συχνά σαν πρώτο σύμπτωμα Στεφανιαίας Νόσου οξύ έμφραγμα του Μυοκαρδίου ενώ οι γυναίκες εμφανίζουν πιο συχνά σαν πρώτο σύμπτωμα Στηθαγχικές κρίσεις. Εκείνο που πρέπει να τονισθεί είναι ότι πολλές φορές, συμβαίνει να έχουμε πολλές διαγνώσεις και λιγότερο επιθετικές θεραπείες στις γυναίκες λόγω προκατάληψης που θέλει να μην δίνεται η απαραίτητη σημασία στις γυναίκες με στεφανιαία νόσο.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Η προκατάληψη και η ιδέα ότι οι γυναίκες έχουν ασυλία απέναντι στη Στεφανιαία Νόσο φαίνεται ότι έχει περάσει και στον ιατρικό ακόμα κόσμο. Αποτέλεσμα αυτής της προκατάληψης είναι να αντιμετωπίζονται οι γυναίκες περισσότερο συντηρητικά από ότι οι άντρες. Έτσι μεταξύ των ατόμων με θετική δοκιμασία κοπώσεως οι άντρες οδηγούνται ευκολότερα στη Στεφανιογραφία από τις γυναίκες. Επίσης, για τις ίδιες βλάβες των Στεφανιαίων Αγγείων οι άντρες οδηγούνται συχνότερα για Αγγειοπλαστική καθώς και για Αορτοστεφανιαία Παράκαμψη (By pass) απ’ ότι οι γυναίκες.
Η θεραπευτική αγωγή της γυναίκας με Στεφανιαία Νόσο πρέπει να ακολουθεί τις ίδιες αρχές με την αντιμετώπιση των ανδρών με Στεφανιαία Νόσο.
Τα επιθυμητά επίπεδα της Αρτηριακής Πίεσης και Χοληστερίνης πρέπει να στηρίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές που έχουμε, λαμβάνοντας πάντα υπόψη και το εξατομικευμένο Risk Score (Ρίσκο Επικινδυνότητας) του κάθε ασθενή υπολογιζόμενο από την Μελέτη Framingham.
Η Ασπιρίνη, οι b-Αποκλειστές, οι στατίνες και οι ΜΕΑ είναι οι κύριες ομάδες φαρμάκων για τις γυναίκες με Στεφανιαία Νόσο. Η κλοπιδογρέλη θα πρέπει να προστίθεται εκεί που υπάρχει ένδειξη.
Μια διαφορά η οποία είναι αξιοσημείωτη ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες είναι το ότι η ασπιρίνη που αποδεδειγμένα ωφελεί τους άντρες, παρόλο που ωφελεί και τις γυναίκες και πρέπει να δίδεται όταν αποφασίσει ο γιατρός., δεν φαίνεται να επιφέρει το ίδιο όφελος και στις γυναίκες αλλά μικρότερο.
Όσον αφορά το επεμβατικό σκέλος, οι γυναίκες αντιμετωπίζονται λιγότερο επιθετικά και δεν εμφανίζονται οι κατευθυντήριες οδηγίες όσον αφορά επεμβατικές, πρακτικές όπως Στεφανιογράφημα, Αγγειοπλαστική και Stent και Αορτοστεφανιαία Παράκαμψη (By pass).
Πιο εύκολα ένας άνδρας, που έχει πραγματική ανάγκη να ακολουθήσει μια επιθετική επεμβατική πρακτική, θα πάρει οδηγίες από τον Καρδιολόγο του για να την ακολουθήσει παρά μια γυναίκα η οποία επίσης έχει τις ίδιες απόλυτες ενδείξεις για επιθετική επεμβατική προσπέλαση. Αυτό έχει γίνει αντιληπτό από την Παγκόσμια Καρδιολογική Κοινότητα και γίνεται προσπάθεια να εκλείψει με την κατάλληλη διαφώτιση και συνεχή εκπαίδευση τόσο των καρδιολόγων όσο και του γυναικείου πληθυσμού.
Είναι επιτακτική ανάγκη ο γυναικείος πληθυσμός να έχει τόσο πρωτογενή όσο και δευτερογενή πρόληψη στο ίδιο επίπεδο και στην ίδια ένταση που πρέπει να έχει σήμερα και ο ανδρικός πληθυσμός.
