Μετά την σύλληψη ο γυναικείος οργανισμός πρέπει να προσαρμοστεί έτσι ώστε να φιλοξενήσει για 9 ολόκληρους μήνες, το νέο οργανισμό που θα φέρει στη ζωή. Η φιλοξενία δεν είναι μια απλή παραμονή ενός οργανισμού σε έναν άλλο οργανισμό. Το γυναικείο σώμα πρέπει να στηρίξει όλες τις λειτουργίες του εμβρύου και να αναλάβει ένα μεγάλο, πολύ μεγάλο βάρος για την σωστή ανάπτυξη και εξέλιξή του. Με την έναρξη της εγκυμοσύνης, ο γυναικείος οργανισμός αρχίζει να κάνει σημαντικές προσαρμογές με μοναδικό σκοπό να στηρίξει και να υποστηρίξει το έμβρυο.

Το καρδιοαγγειακό σύστημα είναι το σημαντικότερο σύστημα και θα πρέπει να αναλάβει την διατήρηση εύθραυστων ισορροπιών μεταξύ του γυναικείου και εμβρυικού οργανισμού. Χρειαζόμαστε περισσότερο αίμα διότι τώρα έχουμε δύο οργανισμούς που θα τροφοδοτηθούν με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά μέσω του αίματος, που στέλνει η καρδιά στην περιφέρεια.

Είναι λοιπόν απαραίτητο και βασικό, για να στηριχθεί η εγκυμοσύνη, να αυξηθεί ο όγκος αίματος και να διατηρηθεί αυξημένος σε όλη την διάρκεια της κύησης. Και πράγματι, ο όγκος αίματος αυξάνεται αρκετά κατά την διάρκεια της κύησης. Σε αυτό συμβάλλουν διάφοροι μηχανισμοί. Κατά την κύηση ο οργανισμός πλημμυρίζει μεγάλες ποσότητες οιστρογόνων. Εκτός από αυτό, το σύστημα ρενίνης – αλδοστερόνης και αγγειοτενσίνης κινητοποιείται. Και τα δυο μαζί προκαλούν κατακράτηση νατρίου και ύδατος και αύξηση του όγκου αίματος. Ένας τρίτος μηχανισμός είναι μέσω της χοριονικής γοναδοτροπίνης, μιας ορμόνης που παράγει ο ίδιος ο πλακούντας. Ο συνολικός όγκος αίματος αυξάνεται από 20 ως και 100%. Μια αύξηση που αρχίζει από την έκτη εβδομάδα με γρήγορους ρυθμούς και συνεχίζεται με μικρότερους ρυθμούς μέχρι και το τέλος της κύησης.

Επειδή η αύξηση του όγκου αίματος είναι ταχύτερη από την αύξηση της μάζας των ερυθρών, η συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης πέφτει, προκαλώντας τη φυσιολογική αναιμία της κύησης.

Οι πιο πάνω μηχανισμοί έχουν σαν τελικό σκοπό να αυξηθεί η καρδιακή παροχή (η ποσότητα του αίματος που στέλνει η καρδιά στην περιφέρεια σε κάθε λεπτό). Πράγματι, η καρδιακή παροχή κατά την κύηση εκτιμάται ότι υπερβαίνει κατά 30-5-% της παροχής πριν την κύηση. Αυτό έχει σαν τελικό στόχο η καρδιά της μητέρας να τροφοδοτεί, εκτός από την ίδια και το έμβρυο με τις απαραίτητες ποσότητες αίματος, όχι μόνο για την επιβίωσή του αλλά και για την ανάπτυξή του.

Η αύξηση της καρδιακής παροχής κατά την άσκηση είναι περιορισμένη. Η έντονη φυσική άσκηση κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να επιφέρει διαταραχές στο έμβρυο και γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγεται.

Η καρδιακή συχνότητα (συστολές-σφίξεις) αυξάνεται κυρίως στο τρίτο τρίμηνο της κύησης.

Υποτασικό Σύνδρομο στην Ύπτια Θέση

Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, η διογκωμένη μήτρα μπορεί να πιέζει τα παρακείμενα αγγεία και να προκαλεί, σε ορισμένες θέσεις, τέτοια πίεση που να δημιουργεί χαρακτηριστικά συμπτώματα τα οποία κάθε έγκυος πρέπει να γνωρίζει. Έτσι, κάθε έγκυος μπορεί να νιώθει αδυναμία, ναυτία και ακόμα συγκοπή σε ύπτια θέση, συμπτώματα τα οποία υποχωρούν γρήγορα με την πλάγια θέση. Αυτό συμβαίνει γιατί η συμπίεση της κάτω κοίλης και της κοιλιακής αορτής από την εγκυμονούσα μήτρα δεν αφήνει το αίμα να

επιστρέψει στην καρδιά και προκαλεί ελάττωση της καρδιακής παροχής που είναι η αιτία του συνδρόμου υπότασης στην ύπτια θέση.

Αρτηριακή Πίεση στην Κύηση

Η Α.Π. αρχίζει να ελαττώνεται κατά την διάρκεια του 1ου Τριμήνου, φτάνει την ελάχιστη τιμή στο μέσο της κύησης και επανέρχεται, στην προ της εγκυμοσύνης τιμή, πριν τον τοκετό.

Υπέρταση στην Κύηση

Υπέρταση κατά την διάρκεια της κύησης ορίζεται η αύξηση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 30mmHg ή της διαστολικής κατά 15mmHg από τις τιμές που υπήρχαν πριν την έναρξη της εγκυμοσύνης. Επίσης, ανεύρεση διαστολικής πίεσης >90mmHg σε περισσότερες από μια μετρήσεις.

Παράγοντες που προδιαθέτουν μια γυναίκα για υπέρταση κύησης είναι οι ακόλουθοι:

• Προχωρημένη Ηλικία
• Μαύρη Φυλή
• Πολλαπλές κυήσεις
• Συνύπαρξη Καρδιακής ή Νεφρική Νόσου
• Χρόνια Υπέρταση

Όλες οι γυναίκες που παρουσιάζουν αυξημένη πίεση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν ανήκουν στην ίδια κατηγορία ούτε έχουν το ίδιο είδος πίεσης. Για να μπορέσουμε να έχουμε την καλύτερη αντιμετώπιση σε τέτοιες καταστάσεις ακολουθούμε διάφορες ταξινομήσεις από τις οποίες η πιο ευρέως αποδεκτή είναι η πιο κάτω.

Ταξινόμηση Υπέρτασης στην Κύηση

1. Χρόνια Υπέρταση
2. Προεκλαμψία και Εκλαμψία
3. Προεκλαμψία και Εκλαμψία σε έδαφος Χρόνιας Υπέρτασης
4. Παροδική Υπέρταση

Κύηση σε έδαφος Χρόνιας Υπέρτασης

Η γυναίκα με πρόβλημα χρόνιας υπέρτασης η οποία μένει έγκυος αποτελεί μια ξεχωριστή πρόκληση για τον καρδιολόγο. Σήμερα, όλο και πιο μεγάλης ηλικίας γυναίκες μένουν έγκυες και έτσι όλο και μεγαλύτερος αριθμός γυναικών με ήδη υπάρχουσα υπέρταση χρειάζονται παρακολούθηση σαν εγκυμονούσες. Από τις γυναίκες με χρόνια Υπέρταση, δυστυχώς το 15% θα παρουσιάσουν κάποια επιπλοκή όπως:

1. Καθυστέρηση Ανάπτυξης του εμβρύου
2. Πρόωρο Τοκετό
3. Υπερτασική Κρίση
4. Αποκόλληση του Πλακούντα
5. Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια

Οι έγκυες άνω των 30 ετών, οι οποίες πάσχουν από υπέρταση για περισσότερα χρόνια, παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Οι γυναίκες αυτής της ομάδας, παρουσιάζουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, εκτός από Υπέρταση, Πρωτεϊνουρία (λεύκωμα στα ούρα) ή/και οιδήματα (προεκλαμψία).

Χρειάζονται συνεχή και συχνή παρακολούθηση και πολύ καλή φαρμακευτική αγωγή. Πολλά αντιυπερτασικά φάρμακα πρώτης γραμμής που ήδη μπορεί να χρησιμοποιούν οι υπερτασικές γυναίκες βλάπτουν σοβαρά το έμβρυο και γι’ αυτό η θεραπεία πρέπει να τροποποιηθεί βάση των οδηγιών και των γνώσεων που αφορά αντιυπερτασικά φάρμακα ασφαλή για το έμβρυο.

Προεκλαμψία

Προεκλαμψία θεωρείται ότι έχει κάθε έγκυος γυναίκα που εκτός από αυξημένη πίεση παρουσιάζει και πρωτεϊνουρία (λεύκωμα στα ούρα), ή οιδήματα κάτω άκρων ή και τα δύο. Σε πρωτότοκες γυναίκες παρουσιάζεται πιο συχνά μετά την 20η εβδομάδα της κύησης ενώ σε πολύτοκες γυναίκες προς το τέλος της κύησης. Η προεκλαμψία ενέχει αυξημένο κίνδυνο τόσο για την μητέρα όσο και για το έμβρυο. Χρειάζεται νοσηλεία σε Νοσοκομείο και ρύθμιση της πίεσης, όσο το δυνατό καλύτερα.

Εκλαμψία

Η προεκλαμψία μπορεί να εξελιχθεί σε εκλαμψία η οποία χαρακτηρίζεται από σπασμούς. Οι σπασμοί δυστυχώς, μπορεί να απειλήσουν τη ζωή τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου και αποτελεί επείγουσα ιατρική κατάσταση η οποία χρειάζεται άμεση νοσηλεία, θεραπευτική προσπέλαση και πρόωρο τοκετό.

Παροδική Υπέρταση

Απλή παροδική υπέρταση θεωρείται η αύξηση της Α.Π. σε μια έγκυο γυναίκα που ποτέ δεν είχε παρουσιάσει αυξημένη πίεση, χωρίς όμως λεύκωμα στα ούρα ή οιδήματα. Η απλή παροδική υπέρταση υποχωρεί πάντα μετά τον τοκετό και παρόλο που μελέτες δεν έχουν καταλήξει οριστικά, φαίνεται ότι είναι μια ένδειξη ότι μελλοντικά η έγκυος θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα της υπέρτασης. Και η πιθανότητα αυτή είναι μεγαλύτερη. Συνοψίζοντας λοιπόν, βλέπουμε ότι η έγκυος γυναίκα χρειάζεται συχνή παρακολούθηση της αρτηριακής της πίεσης και προσπέλαση των προβλημάτων τα οποία μπορεί να αντιμετωπίσει με επιθετικό τρόπο. Εάν παρουσιάσει συμπτώματα υποτασικού συνδρόμου σε ύπτια θέση θα πρέπει να δοθούν οδηγίες έτσι ώστε να τροποποιεί την θέση της κατά την κατάκλιση. Η υπερτασική γυναίκα η οποία μένει έγκυος πρέπει να θεωρείται «υψηλού» κινδύνου. Χρειάζεται συχνή και σωστή παρακολούθηση. Έλεγχο των φαρμάκων της έτσι ώστε αυτά να μην προκαλούν βλάβες στο έμβρυο και τροποποίησή τους, εάν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Η συνεργασία Εγκύου-Καρδιολόγου-Γυναικολόγου είναι κάτι περισσότερο από αναγκαία και απαραίτητη.

H γυναίκα η οποία παρουσιάζει υπέρταση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα πρέπει να γνωρίζει ότι πρέπει να ακολουθήσει μια δίαιτα με φυσιολογική ποσότητα αλατιού, σε αντίθεση με όλους τους άλλους υπερτασικούς στους οποίους στερούμε το αλάτι. Επίσης, πρέπει να γνωρίζει ότι εάν χρησιμοποιηθούν αντί-υπερτασικά φάρμακα θα πρέπει να αποφευχθούν τα φάρμακα εκείνα τα οποία μπορούν να κάνουν κακό στο έμβρυο όπως οι αναστολείς του ανατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης και να δοθούν φάρμακα τα οποία γνωρίζουμε σήμερα ότι είναι ασφαλή.

Πρέπει να γίνεται εντατική παρακολούθηση τόσο της αρτηριακής πίεσης όσο και της πρωτεϊνουρίας με γενική ούρων της εγκύου καθώς και εντατική παρακολούθηση του εμβρύου. Ορισμένες φορές, δυστυχώς, για να επιτευχθεί η ίαση, χρειάζεται ο τοκετός, ο οποίος απομακρύνει τον πάσχοντα ιστό του πλακούντα, ο οποίος προκαλεί την αρτηριακή

πίεση και τις επιπλοκές εκλαμψίας και προ-εκλαμψίας. Μικρές δόσεις ασπιρίνης και τα συμπληρώματα ασβεστίου φαίνεται να μειώνουν τη συχνότητα προ-εκλαμψίας σε γυναίκες υψηλού κινδύνου. Γυναίκες οι οποίες κατά την διάρκεια της κύησης παρουσιάζουν προ-εκλαμψία ή εκλαμψία πρέπει να γνωρίζουν ότι η απώτερη πρόγνωσή τους είναι άριστη. Όμως η πρόγνωσή τους κατά την διάρκεια της κύησης εξαρτάται από το πόσο έντονη και εντατική θα είναι η φροντίδα της υγείας τους.